بازگشت
چرا وزيران کابينه استيضاح شدند؟
زيميرو زيميرو

علل وعوامل داخلي وخارجي اين استيضاح را درين نبشته مطالعه فرماييد

 

 

استيضاح چيست؟

استيضاح يكي از ساز وكارهاي سياسي مورد استفاده در سياست داخلي كشورها و به طور مشخص عرصه مناسبات دو قوه مقننه و مجريه است.

استيضاح از نظر لغوي به معناي درخواست توضيح است اما در اصطلاح سياسي به معناي پرسش رسمي نمايندگان از رئيس جمهور، هيأت وزيران و يا يك وزير است كه پس از ارائه توضيحات آنها بايد براي ادامه كارشان مجلس مجددآ رأي اعتماد بگيرد. البته طرح استيضاح به خودي خود به مفهوم عزل مقام مورد استيضاح نمي باشد بلكه اولين گام در اين مسير تلقي مي شود و چنانچه در رأي گيري پس از توضيحات وي، به او رأي عدم اعتماد داده شود آن مقام بركنار مي شود.

سابقه تاريخي انجام استيضاح اگرچه به قرون وسطي باز مي گردد اما نمونه هاي عيني مشخص آن را مي توان در عملكرد اوايل قرن نوزدهم نظام سياسي انگليس مشاهده كرد. در نظام هاي سياسي جهان براي جلوگيري از تمركز قدرت و نيز رعايت جنبه هاي تخصصي اداره امور جامعه، قدرت حكومت به سه شاخه تقنيني، اجرايي و قضايي تقسيم شده است.

البته اين سه قوه هم در نظام هاي سياسي پارلماني و هم در نظام هاي سياسي رياستي با يكديگر در ارتباط بوده و قوانين اساسي كشورها چگونگي روابط آنها با هم و نيز سازوكارهاي كنترول آنها به وسيله يكديگر را در نظر گرفته اند كه در عين تفكيك قوا نوعي همكاري يا ارتباط بين قواي سه گانه نيز از طريق تمهيدات حقوقي و سياسي ايجاد شده تا در عين تمايز قوا كليت حاكميت ملي كشور بروز كند.

در نظام سياسي پارلماني كه ارتباط بيشتري بين دو قوه مقننه و مجريه وجود دارد سنا و پارلمان كه نمايندگان آن از سوي مردم انتخاب مي شوند حق دارند كليه اقدامات و عملكردهاي قوه مجريه را زير نظر بگيرند و از راه طرح سئوال، استيضاح و ايجاد كميسيون هاي تحقيق يا نهادهاي نظارتي چون ديوان محاسبات اين قوه را كنترول كنند. همچنين قوه مقننه حق دارد با صدور رأي عدم اعتماد هيأت وزيران يا يك وزير را بركنار كند. البته به منظور ايجاد توازن بين دو قوه در نظام پارلماني، قوه مجريه نيز از طرق مختلف همچون تنظيم و پيشنهاد لوايح قانوني و يا حتي انحلال پارلمان، مجلس را كنترول مي كند.

در نظام سياسي رياستي همچون نظام سياسي آمريكا نيز قانون اساسي ترتيباتي براي استيضاح مقامات ارشد قوه مجريه از جمله رئيس جمهور و معاونش توسط كنگره در نظر گرفته است كه در نهايت نيز مي تواند به بركناري آنها از قدرت منجر شود. هيأت وزيران يا وزير مورد استيضاح بايد ظرف مدت ۱۰ روز پس از طرح آن در مجلس حاضر شود و به آن پاسخ گويد و از پارلمان رأي اعتماد بخواهد.

در صورت عدم حضور هيأت وزيران يا وزير براي پاسخ، نمايندگان مزبور درباره استيضاح خود توضيحات لازم را مي دهند و در صورتي كه پارلمان مقتضي بداند اعلام رأي عدم اعتماد خواهد كرد.

اگر پارلمان رأي اعتماد نداد هيأت وزيران يا وزير مورد استيضاح نمي توانند در هيأت وزيراني كه بلافاصله بعد از آن تشكيل مي شود عضويت پيدا كند."

آغازماجرا

ولسي جرگه می گوید در صورتی که وزرای خارجه و عودت مهاجرین نتوانند از کارکردهایشان در زمینه جلوگیری از خروج اجباری مهاجرين از ایران دفاع کنند، مجلس رد صلاحیت این دو وزیر را تصویب خواهد کرد.  رنگین دادفر اسپنتا، وزیر خارجه و اکبر اکبر، وزیر عودت مهاجرین در جلسه ولسي جرگه فراخوانده شدند و با سوالهای زیادی در مورد اقدامات شان به جلوگیری از اخراج مهاجرين  از ایران و اینکه چه اقداماتی برای پذیرایی از مهاجرين اخراج شده انجام داده اند، روبرو بودند. در نهایت، اظهارات این دو وزیر، ظاهرآ نتوانست قناعت اعضای ولسي جرگه را فراهم کند و تصمیم بر این شد که وزرای خارجه و عودت مهاجرین، در جلسه بعدي فردا استیضاح شوند.

 یونس قانونی، رییس ولسي جرگه پس از رای گیری از اعضای مجلس اعلام کرد در صورتی که اسپنتا و اکبر نتوانند از عملکردشان در این زمینه دفاع کنند، مجلس نمایندگان موضوع رد صلاحیت آنان را مورد بررسی قرار خواهد داد.  این نخستین بار است که ولسي جرگه طرح رد صلاحیت وزرای کابینه کرزی را مورد بررسی قرار می دهد.  اخراج دسته جمعی مهاجرين از ایران، ظرف هفته های اخیر موجی از نارضایتی ها را برانگیخته است. سازمان ملل متحد، دولت افغانستان، ارگانهای دفاع از حقوق بشر و نیز شماری از فعالان غیردولتی در ایران به طرح اخراج مهاجرين غیرقانونی از ایران اعتراض کرده اند.  

دادفر اسپنتا، وزیر خارجه در یک کنفرانس خبری گفت که ادامه این وضعیت، تاثیرات بدی را بر روابط افغانستان و ایران برجا خواهد گذاشت.  اسپنتا همچنین گفت که افغانستان به تلاشهای دیپلماتیک خود برای حل این مشکل ادامه می دهد و قرار است حامد کرزی نیز در این مورد به محمود احمدی نژاد، همتای ایرانی خود نامه بفرستد.  وزیر خارجه افزود پیش از این که دولت ایران به اخراج مهاجران از خاک خود اقدام کند، جانب افغانستان تلاش کرد تا مشکلات کنونی را با مقامات ایران در میان بگذارد و بارها در صحبت های مستقیم با مقامات بلند پایه ایران، تاثیرات ناگوار چنین اقدامی را بر اوضاع امنیتی و اجتماعی افغانستان با وزرای خارجه و داخله ایران درمیان گذاشت و امیدوار بود که ایران در این مورد تجدید نظر کند.

مقامات ایران می گویند از یک سال به این سو برنامه اخراج مهاجران را اعلام کرده بودند و انتظار داشتند دولت افغانستان و سازمانهای بین المللی آمادگی پذیرش آنها را می داشتند.

استيضاح

ولسي جرگه وزیر مهاجرين را به دلیل عملکرد ضعیف وزارتش در قبال اخراج اجباری مهاجرين از ایران، سلب اعتماد کرده است.  وزرای خارجه و عودت مهاجرین از سوی ولسي جرگه استیضاح شدند و مسئله رد یا تایید صلاحیت شان به عنوان وزرای کابینه، به رای گیری اعضای مجلس گذاشته شد.  صلاحیت محمد اکبر اکبر، به عنوان وزیر مهاجرین با دریافت 136 رای مخالف، 54 رای موافق و پنج رای باطل رد شد، در حالی که اعلام نهایی رد یا تایید صلاحیت وزیر خارجه به روز بعدي موکول شده است.

 رنگین دادفر اسپنتا، وزیر خارجه 124 رای مخالف، 67 رای موافق و یک رای مشکوک دریافت کرد.  براساس قانون داخلی ولسي جرگه ، هر وزیر کابینه برای سلب اعتماد، حداقل باید 125 رای مخالف دریافت کند.  حالا جنجال بر سر یک رای مشکوک در مورد ادامه کار اسپنتا در وزارت خارجه بالا گرفته است.  موافقان اسپنتا در ولسي جرگه می گویند این یک رای باطل است و بنا باید او با تفاوت یک رای، به عنوان وزیر خارجه باقی بماند، ولی مخالفان او می گویند این رای باطل نیست و حکایت از مخالفت رای دهنده می کند.  در صورتی که این رای در جمله آرای مخالف حساب شود، آرای مخالف اسپنتا 125 می شود که این موضوع منجر به سلب اعتماد اسپنتا به عنوان وزیر خارجه می شود. .

عمق قضيه درکجاست ؟

تنش بيروني

جنرال پيتر پيس، رئيس ستاد مشترک اردوي آمريکا می گويد سلاحها و مهمات ساخت ايران در افغانستان کشف و ضبط شده که برای شورشيان طالبان در اين کشور ارسال شده است. جنرال پيس که با جمعی از خبرنگاران در واشنگتن به صرف صبحانه پرداخته، خطاب به اين جمع گفته که طی يک ماه گذشته در ولايت قندهار سلاحها، راکتهاي سرشانه ي و مواد منفجره پلاستيکی موسوم به سی - 4 ضبط شده که ساخت ايران بوده اما مشخص نيست که چه نهاد يا گروهی اين سلاحها و مهمات را برای طالبان فرستاده است.

 وی حجم سلاحها و مهمات ضبط شده را مشخص نکرد، اما تأکيد کرد که اين سلاحها و مهمات بتازگی توليد شده و مربوط به گذشته نبوده اند. جنرال پيس همچنين تصریح نکرد که آيا اين نخستين بار بوده که نظاميان آمريکايی در افغانستان سلاحهای ساخت ايران کشف کرده اند يا پيشتر نيز چنين مواردی بوده است.

 دولت آمريکا رسماً نيروی سپاه پاسداران ايران را متهم می کند که به گروههای مسلح عراقی کمک تسليحاتی می کند و اين نيروها نظاميان آمريکايی و بريتانيايی را در آن کشور هدف حمله قرار می دهند. اما در مورد افغانستان که همچون عراق اما در مقياسی محدودتر، صحنه درگيری نيروهای آمريکايی و بريتانيايی با گروههای مسلح است، هنوز چنين اتهامی به صورت رسمی عليه ايران مطرح نشده است.

ايران هرگونه دخالت در عراق و افغانستان را که در راستای افزايش بی ثباتی و نا امنی در اين کشورها باشد رد می کند. مقام های آمریکایی برای دومین بار ایران را به تجهیز نظامیان شورشی طالبان در افغانستان متهم کرده اند.  رابرت گیتس، وزیر دفاع آمریکا و ریچارد باوچر، معاون وزیر خارجه این کشور در دو مصاحبه جداگانه از افزایش نفوذ ایران در افغانستان ابراز نگرانی کرده اند.  

رابرت گیتس، وزیر دفاع آمریکا سخنان پیتر پیس، رئیس ستاد اردوي  این کشور، درباره دست داشتن ایران در ارسال تجهیزات و سلاح به شورشیان طالبان را تائید کرد. به گفته گیتس ارتش آمریکا در افغانستان در مواردی به تسلیحات و مواد منفجره ساخت ایران دست پیدا کرده ولی مشخص نیست این تسلیحات با نظر چه مقام هایی به این کشور منتقل شده است.  همزمان در بروکسل ریچارد باوچر، معاون وزیر امور خارجه آمریکا در امور آسیای جنوبی و میانه، از تقویت موقعیت سیاسی ایران در افغانستان سخن گفت.

 به گفته باوچر در حالی که ایران در زمینه مبارزه با مواد مخدر در افغانستان و فعالیت های فرهنگی و آموزشی در این کشور نقش مثبتی داشته ولی تازه ترین یافته های آمریکا در مورد نقش جمهوری اسلامی در این کشور نگران کننده است.

همچنان دولت بريتانيا نيز در متهم کردن ايران به کمک به طالبان در افغانستان، به آمريکا پيوست. دز براون، وزير دفاع بريتانيا طی سخنانی در کميسيون دفاعی مجلس عوام اين کشور گفته که ايران می کوشد به صورت غيرمستقيم و باواسطه نيروهای آمريکا و بريتانيا و همچنين نيروهای سازمان پيمان آتلانتيک شمالی (ناتو) را هرجا که در منطقه بتواند هدف حمله قرار دهد و شواهدی وجود دارد که نشان می دهد ايران در حالی که از سويی با حفاظت از مرزهايش در مقابل قاچاقچيان موادمخدر و سرمايه گذاری در افغانستان به اين کشور کمک می کند، از سوی ديگر، سياست حمله به نظاميان آمريکايی و بريتانيايی را در اين کشور دنبال می کند. وزيردفاع بريتانيا نخستين مقام اين کشور است که چنين اتهامی عليه ايران مطرح می کند.

مقامات آمريکايی در طرح اين اتهام، مستقيماً دولت ايران را هدف قرار نداده و صرفاً گفته بودند که عناصری در حکومت ايران سلاح در اختيار طالبان می گذارند اما وزير دفاع بريتانيا در تکرار اين اتهام، تفاوتی ميان دولت ايران يا عناصری در حکومت اين کشور نگذاشته و از ايران به طور کلی سخن گفته است. اين در حالی است که در مورد پاکستان که وزيردفاع بريتانيا، اتهاماتی مشابه ايران نيز عليه آن مطرح کرده، اين اتهام متوجه عناصری در حکومت پاکستان شده که به گفته وی، از ديرباز با طالبان ارتباط داشته اند. ايران در حالی به حمايت از طالبان متهم می شود که در زمانی که طالبان قدرت را در افغانستان به دست داشتند، حکومت آنان را بر اين کشور به رسميت نشناخت و آشکارا به نيروهاي فراري رباني ازکابل کمک می کرد.

 برخی تحليلگران می گويند ايران در قبال افغانستان و عراق سياست دوگانه ای را دنبال می کند، از سويی نمی خواهد بی ثباتی و نا امنی در اين کشورها از کنترول خارج شود و از سوی ديگر، به دنبال فشار آوردن بر آمريکا و متحدانش برای خروج نظاميانشان از اين کشورهاست. اين دسته از تحليلگران بعيد نمی دانند که ايران حتی از گروههايی که با آنان در سياستهای کلان اختلافات اساسی داشته باشد، به صورت تاکتيکی برای فشار بر آمريکا و متحدانش استفاده کند.

درمقابل طالبان و مقامات ایرانی، ادعای آمریکا مبنی بر ارسال اسلحه از ایران به شورشیان طالبان را رد کرده اند. شورای رهبری طالبان با انتشار اعلامیه ای، هرگونه دریافت کمک از سوی دولت ایران را تکذیب کرد.

سفیر ایران در کابل نیز، با رد این ادعا، گفته است این موضوع هیچگونه سند و مدرکی ندارد و بر اساس یک تصور ذهنی مطرح شده است. هنوز برای ما مشخص نیست که علت طرح این موضوع در مقطع فعلی، با چه انگیزه ای صورت گرفته است.

 


همچنان طالبان گفته اند که آنها اسلحه و مهمات مورد نیاز خود را، از آنچه بازارهای آزاد افغانستان خوانده شده خریداری می کنند. آنها تاکید کرده اند که در این بازار، هرگونه سلاح ساخت کشورهای اسلامی و غیر اسلامی پیدا می شود. سخنگوی وزارت خارجه ایران نیز، گفته است رویكردهای غیر اصولی، نمی ‌تواند ناكامیهای روزافزون آمريكا در افغانستان را پنهان کند.

در حالی که اظهارات وزيردفاع بريتانيا مبنی بر کمک ايران به طالبان در افغانستان هنوز با واکنش رسمی دولت ايران مواجه نشده، وزير امورخارجه ايران طی مصاحبه ای به موضعگيری در اين زمينه پرداخته است.

منوچهر متکی، وزیر امورخارجه ایران در گفتگو با تلويزيون عربی العالم (متعلق به ايران) در پاسخ به اظهارات وزیر دفاع بريتانيا گفته: انگلیسيها نیز مانند آمریکاییها راه خوبی یاد گرفته‌ اند و آن اینکه در اوج هجمه ‌های تبلیغاتی علیه سیاستهایشان فرافکنی می ‌کنند. متکی نيز بريتانيا را به ارتباطات "پنهان و آشکار با طالبان متهم کرده و ادامه داده: انگلیس باید پاسخگوی مذاکرات خود با رهبران طالبان در موسی قلعه باشد که موجب خشم وعصبانیت دولت حامد کرزی شد.

اشاره متکی به توافقنامه ای است که با ميانجيگری نيروهای بريتانيا ميان مقامات دولتی و بزرگان محلی در موسی قلعه امضا شد تا طبق آن، نيروهای دولتی و ناتو عمليات نظامی در اين منطقه را متوقف کنند و در عوض بزرگان محلی از اينکه اين منطقه به کنترول طالبان درآيد جلوگيری کنند.

ايران با اين کاريک تيرودوفاخته شکارميکند . ازيک طرف ائتلاف بين المللي ، بخصوص ايالات متحده ودولت کرزي را باهجوم مهاجرين تحت فشارقرارميدهد وازجانب ديگرفرصت تنش وتشنج را درداخل دولت فراهم نموده به مهره هاي ارتباطي اش زمينه فعاليت بيشتروتبليغات موثرتررا مساعد ميسازد که يکي ازين تنش وتشنج استيضاح وزيران دولت بود.

تشنج داخلي

  

تنش بين سران دولت وپارلمان

گنه کرد د ر بلخ  آهنگري

به کابل گردن زدند زرگري

به هيچ صورت استيضاح جناب سپنتا بخاطرسهل انگاري ويا بي کفايتي درامورمشکل مهاجرين نبوده وصاحب نظران ازقبل چنين خواب وحشتناک را براي وي ازطريق ولسي جرگه ديده بودند .

عملکرد زشت وغيرانساني واسلامي آخوند هاي بنيادگرايران درقبال پناهندگان حرف تازه و مشکل نو نيست بلکه طي نزديک به سه دهه ايران باچنين سياست هاي خصمانه وددمنشانه درقبال افغانستان ومهاجرين تنفرعمومي را بر عملکردش برانگيخته است .

درزمان حاکميت صبغت الله مجددي وبرهان الدين رباني زندان هاي خطرناک چون تل سياه و سنگ سفيد وجودداشت که روزانه صدها مهاجربي پناه کشورمارا به بهانه رد مرزدرآنجا نگهداري لت وکوب وده ها نوع ظلم وبربريت را انجام مي دادند ، چرا در آن وقت  به ايراني ها ازين ظلم وستم يادآوري نميکردند . مهاجرين ومردم هرات بخاطردارند که درزمان حاکميت جنايتبارطالبان دريک روزحدود هزاروچهارصد تا دوهزارنفرمهاجرين ازايران اخراج ودرمرزاسلام قلعه به نيروهاي سياه دل طالبان تسليم داده شد که تعداد ي توسط طالبان به اتها مات هزاره وشيعه بودن تيرباران وتعداد ديگرروانه زندانهاي هرات وقند هارگرديدند .

درآن زمان حاکميت  آقای رباني درتخارازجانب مجامع بين المللي بحيث دولت شناخته ميشد ونمايندگي هاي سياسي افغانستان درايران عملآ فعاليت داشتند .

مهم ترازهمه که جنابان چون سيد مصطفي کاظمي که اکنون دولت ووزيران آقاي کرزي را به چالش ميکشاند ، سيد حسين انوري والي فعلي هرات واز اعضاي شوراي رهبري دولت رباني بودند که درمشهد حضورودرخدمت دوستان ايراني خود،  سياه را سفيد وتلخ را شيرين ميگفتند وصاحب دفاترمتعدد دراکثرنقاط ايران بودند  . سفيرافغانستان  درتهران سيد محمد خيرخواه سفيرکنوني کرزي درتاجيکستان وياروهمکارقديمي اميرحوزه جنوب غرب )اسماعيل خان) وجنرال قنسلان مشهد وزاهدان وظيفه انجام ميدادند .

بعدازسقوط ننگين امارت نام نهاد طالبان واستقرارحاکميت کرزي هزاران افغان معصوم وبي گناه درزندانهاي جمهوري اسلامي ايران دربدترين شرايط زنداني بودن وهستند وهزاران ديگربا زشت ترين وپست ترين شکل ازمرزهاي ايران بعدازگذراندن هفته ها درزندانهاي تل سياه و سنگ سفيد باشکم گرسنه وبا تحمل صدها کتک وشلاق ازايران اخراج ميشدند ، آيا يکروزاين جنابان گفته اند که مهاجرين ستم ديده ما چرا مورد بي عطوفتي وکم مهري برادران بزرگ ما که درهمه امورسياسي ونظامي مارا ياري ومدد رسانده اند ، قرارميگيرد .

اما امروزکه صدها وهزاران اداره ومقام درين قضيه دخيل وشريک اند تنها داکترسپنتا وزيرامورخارجه واکبروزيرعودت مهاجرين موردسوال واستيضاح قرارميگيرند . پس ثابت ميشود که درزيرکاسه نيم کاسه  است .

پس ا ين سوال پيش ميايد که وظيفه پارلمان چيست ؟

وظيفه نمايندگان وريس پارلمان اينست که بااخذ معاش  دالري ازبودجه دولت وازجيب ملت ، مصارف وسفرخرچ هاي دالري ،  هزاران دالربه عنوان کرايه منزل ، خرچ دسترخوان ، مصرفات تيل موتر واثاثيه دفترومنزل ، تعيين حقوق وامتيازبه دريوران وباديگاران ، تعيين وتقرر اقوام وخويشاوندان درپستهاي مهم وبادرامد  … درپي سود خويش باشند تا مردم .

افغانستان پس از اين همه ماجراها مالک پارلمان شد ، اي کاش صاحب چنين پارلمان نميشد .

کس نيست که بگويد جناب ريس پارلمان ونمايندگان ملت !

اموردولت وملت کاريک شخص ، يک اداره ويک مقام نيست . حکومت داري ومليت گرايي امورمشترک ، وظيفه همه گاني وکاردسته جمعي است . پارلمان مکلفيت داشت که دست به کارشده يک گروپ ازاعضاي پارلمان را بصورت عاجل وبدون تاخيربه ايران اعزام وسفيرايران را به پارلمان خواسته وبه مشکل مهاجرين رسيدگي وازتنش وتشنج کشورداري جلوگيري مينمودند .

همچنان داکتراسپنتا  پنجشنبه ۱۰ می  ۲۰۰۷- . با اعلام مواضع قاطع علیه ایران، ضمن قطع هرگونه ديپلماسی با آن کشور ، استیضاح خودرا امتداد توطئهء کشور خارجی (ایران ( دانسته و بدین ترتیب اتهام ‏وابستگی پارلمان را به اجانب وارد کرد. ‏

 


May 13th, 2007


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
گزیده مقالات